Gå til hovedinnhold Gå til søkesiden
Forside >
Publikasjonar og analysar >
Årsrapport >
Rapportar frå tilsynsområda for 2024 >
Infrastrukturen på verdipapirområdet

Infrastrukturen på verdipapirområdet

Sist publisert: 12. juni 2025

Infrastrukturen på verdipapirområdet omfattar handelsplassar, sentrale motpartar, verdipapirsentralar og administratorar av finansielle referanseverdiar. Dette er fellesfunksjonar som er viktige for at verdipapirmarknaden skal fungere som kapitalkjelde for næringslivet og som grunnlag for investeringsverksemd og sparing.

Fakta om infrastrukturen i verdipapirmarknaden

I Noreg er det fem regulerte marknader og éin multilateral handelsfasilitet. Oslo Børs ASA, som er eigd av Euronext N.V., driftar dei to regulerte marknadene Oslo Børs og Euronext Expand og den multilaterale handelsfasiliteten Euronext Growth Oslo, og eig 97 prosent av aksjane i den regulerte marknaden Fish Pool. I tillegg kjem dei to regulerte marknadene Nasdaq Oslo ASA og Norexeco ASA.

Verdipapirsentralen ASA driv eit verdipapirregister og er operatør av verdipapiroppgjerssystemet VPO NOK. Verdipapirsentralen ASA er òg eigd av Euronext N.V. og nyttar merkevarenamnet  Euronext Securities Oslo.

Sentrale motpartar tilbyr clearing av ulike finansielle instrument. I den norske marknaden er følgande sentrale motpartar relevante: SIX x-clear AG, LCH Ltd, Cboe Clear Europe N.V, LCH S.A, Nasdaq Clearing AB og European Commodity Clearing AG.

Finanstilsynet har tilsyn med følgande administratorar av finansielle referanseverdiar: Norske Finansielle Referanser AS, Oslo Børs ASA, Fish Pool ASA, Norexeco ASA, Nord Pool European Market Coupling AS og Nordic Bond Pricing AS. Referanseverdiar er indeksar som blir brukte som referanse i finansielle instrument og kontraktar, eller for å måle resultata til investeringsfond.

Tilsyn

Oslo Børs

Finanstilsynet publiserte i april 2024 ein tilsynsrapport om Oslo Børs si oppfølging av likebehandling av aksjeeigarar ved utskrivarane sin bruk av retta emisjonar. Tilsynet var ein del av eit større tematilsyn som også omfatta fleire verdipapirføretak og korleis dei etterlever kravet i verdipapirhandelslova ved rådgiving, tilrettelegging og plassering av emisjonar. I rapporten blei det blant anna påpeikt at børsen ikkje har hatt ein tilstrekkeleg effektiv kontroll av utskrivarane si etterleving av likebehandlingsreglane. Børsen oppdaterte derfor prosedyren sin på dette området.

I mars 2024 sende Finanstilsynet brev til Finansdepartementet med forslag om å utnemne eit offentleg utval for å gå gjennom praksisen ved retta emisjonar og vurdere om det er behov for å endre regelverket.

I august 2024 innvilga Finanstilsynet Oslo Børs sin søknad om å få registrert Euronext Growth Oslo som ein vekstmarknad for små og mellomstore bedrifter.

Finanstilsynet deltar i eit tilsynskollegium saman med dei nasjonale tilsynsmyndigheitene til dei andre børsane i Euronext-gruppa. I 2024 leidde Finanstilsynet eit felles tematilsyn, som var knytt til etterlevingsfunksjonen i konsernet.

Fish Pool

Fish Pool var ein regulert marknad for laksederivat der aktørane kunne sikre delar av produksjonen sin. Marknaden blei lagd ned med verknad frå 13. januar 2025, og Finanstilsynet har derfor sletta registreringa av føretaksverksemda som administrator av referanseverdiar.

Verdipapirsentralen (Euronext Securities Oslo)

Finanstilsynet publiserte i november 2024 ein tilsynsrapport etter eit tilsyn hos Verdipapirsentralen om verksemda i 2023. Dette var det andre tilsynet med føretaket etter at det fekk løyve etter verdipapirsentrallova.

Ein feil ved innføringa av to utanlandske aksjar i VPS-registeret innebar brot på reglane om kontroll med kontoføraren og dessutan brot på informasjonsplikta til Finanstilsynet. Finanstilsynet vedtok i 2023 eit pålegg om retting og dessutan eit straffegebyr på éin million kroner til Verdipapirsentralen. Verdipapirsentralen klaga på vedtaket, men det blei stadfesta av Finansdepartementet i april 2024.

Finanstilsynet behandla i 2024 tre meldingar frå Verdipapirsentralen om utkontraktering av IKT-verksemd.

Forvaltarregistrering i norske eierregister

Finanstilsynet skal godkjenne forvaltarregistreringa av norske aksjar, teikningsretter og eigenkapitalbevis registrert i ein verdipapirsentral og forvaltarregistrering i andelseigarregisteret til norske verdipapirfond.

Finanstilsynet gav i 2024 godkjenning til tre nye forvaltarar, der to var norske. Vidare blei det registrert opphøyr av godkjenning for 13 forvaltarar, der tre var norske. Ved utgangen av året var det 217 godkjende forvaltarar, der 53 var norske.

Referanseverdiar

I første halvår 2024 innhenta Finanstilsynet dokumentasjon frå dei seks bankane som er bidragsytarar til rentereferanseverdien Nibor. Dette gjaldt i første rekke retningslinjene og rutinane til bankane, men også diverse rapportar knytte til bidragsverksemda. Dokumentasjonen dannar grunnlag for Finanstilsynet si vurdering av om bankane overheld pliktene dei har som bidragsytarar til Nibor.

Derivattransaksjonar og clearing

Finanstilsynet behandla i 2024 to søknader om unntak frå kravet om utveksling av sikkerheit for derivattransaksjonar i konsern og 22 meldingar om unntak frå kravet om å rapportere konserninterne derivattransaksjonar til eit transaksjonsregister.

Som ein del av tilsynet med sentrale motpartar som clearer handelen på norske marknadsplassar, deltok Finanstilsynet også i 2024 i tilsynssamarbeid med andre nasjonale tilsynsmyndigheiter i tilsynskollegium og krisehandteringskollegium.

Regelverksarbeid

EMIR og SFTR

Viktige endringar i det felleseuropeiske regelverket EMIR (EMIR Refit) tredde i kraft i verdipapirhandellova i 2024. Det same gjaldt forordninga om verdipapirfinansieringstransaksjonar (SFTR). I samband med dette vedtok Finanstilsynet endringar i verdipapirforskrifta slik at ei rekke utfyllande reglar (kommisjonsforordningar) blei gjennomførte i norsk rett.

Forslag til regelverk

På oppdrag frå Finansdepartementet utarbeidde Finanstilsynet eit høyringsnotat om korleis fleire EØS-forordningar kan gjennomførast i norsk rett. Dette gjaldt forordninga om gjenoppretting og krisehandtering av sentrale motpartar (CCPRRR), forordninga om endringar i verdipapirsentralforordninga (CSDR Refit) og forordninga om tilbydarar av ESG-rangeringar.

Finanstilsynet hjelpte Verdipapirlovutvalget i samband med forslag til endringar i verdipapirhandellova som følge av "MiFID II/MiFIR-review".

Rapporter fra andre tilsynsområder:

  • Bankar og anna finansieringsverksemd

  • Forsikring og pensjon

  • Marknadsåtferd i verdipapirmarknaden

  • Verdipapirføretak

  • Fond og kollektive investeringar

  • Prospektkontroll – omsettelege verdipapir

  • Finansiell rapportering

  • Rekneskapsverksemd

  • Revisjon

  • Eigedomsmekling

  • Inkassoverksemd

Til toppen av siden expand_less
  • Om Finanstilsynet
  • Presse
  • Jobb hos oss
  • Kontakt
  • eFormidling
  • Personvern og tilgjengelighetserklæring
  • RSS og API
  • Varsling til Finanstilsynet

Besøksadresse: 
Revierstredet 3, 0151 Oslo


Postadresse: 
Postboks 1187 Sentrum
0107 Oslo


Tlf: 22 93 98 00
E-post: post@finanstilsynet.no
Org.nr.: 840 747 972 

Til toppen av siden expand_less